8. ปฐมสหชีวินิสิกฺขาปทวณฺณนา

อฏฺฐเม สหชีวินินฺติ สทฺธิวิหารินิํฯ เนว อนุคฺคณฺเหยฺยาติ สยํ อุทฺเทสาทีหิ นานุคฺคณฺเหยฺยฯ น อนุคฺคณฺหาเปยฺยาติ ‘‘อิมิสฺสา, อยฺเย, อุทฺเทสาทีนิ เทหี’’ติ เอวํ น อญฺญาย อนุคฺคณฺหาเปยฺยฯ ปาจิตฺติยนฺติ ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺเต ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ เอวรูเป วตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, เสสเมตฺถ ตุวฏฺฏวคฺเค ทุกฺขิตสหชีวินิสิกฺขาปเท วุตฺตสทิสเมวาติฯ

ปฐมสหชีวินิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. นานุพนฺธนสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม วุฏฺฐาปิตํ ปวตฺตินินฺติ วุฏฺฐาปิตํ ปวตฺตินิํ ยาย อุปสมฺปาทิตา, ตํ อุปชฺฌายินินฺติ อตฺโถฯ นานุพนฺเธยฺยาติ จุณฺเณน มตฺติกาย ทนฺตกฏฺเฐน มุโขทเกนาติ เอวํ เตน เตน กรณีเยน น อุปฏฺฐเหยฺยฯ ปาจิตฺติยนฺติ นานุพนฺธิสฺสนฺติ ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺเต ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ นานุพนฺธนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ พาลํ ปน อลชฺชินิํ วา อนนุพนฺธนฺติยา, คิลานาย, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ วุฏฺฐาปิตปฺปวตฺตินิตา, ทฺเว วสฺสานิ อนนุพนฺธเน ธุรนิกฺเขโป, อนุญฺญาตการณาภาโวติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ ปฐมปาราชิกสทิสานิ, อิทํ ปน อกิริยํ, ทุกฺขเวทนนฺติฯ

นานุพนฺธนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ทุติยสหชีวินิสิกฺขาปทวณฺณนา

ทสเม เนว วูปกาเสยฺยาติ น คเหตฺวา คจฺเฉยฺยฯ น วูปกาสาเปยฺยาติ ‘‘อิมํ, อยฺเย, คเหตฺวา คจฺฉาหี’’ติ อญฺญํ น อาณาเปยฺยฯ ปาจิตฺติยนฺติ ธุเร นิกฺขิตฺตมตฺเต ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ สหชีวินิยา อวูปกาสนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ

สติ ปน อนฺตราเย, ปริเยสิตฺวา ทุติยิกํ อลภนฺติยา, คิลานาย , อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ สหชีวินิตา, วูปกาสวูปกาสาปเน ธุรนิกฺเขโป, อนุญฺญาตการณาภาโวติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ สมนุภาสนสทิสานีติฯ

ทุติยสหชีวินิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

คพฺภินีวคฺโค สตฺตโมฯ

8. กุมาริภูตวคฺโค

1-2-3. ปฐมกุมาริภูตาทิสิกฺขาปทวณฺณนา

กุมาริภูตวคฺคสฺส ปฐมทุติยตติยานิ ตีหิ คิหิคตสิกฺขาปเทหิ สทิสาเนวฯ ยา ปน ตา สพฺพปฐมา ทฺเว มหาสิกฺขมานา, ตา อติกฺกนฺตวีสติวสฺสาติ เวทิตพฺพาฯ ตา หิ คิหิคตา วา โหนฺตุ, อคิหิคตา วา, สมฺมุติกมฺมาทีสุ ‘‘สิกฺขมานา’’อิจฺเจว วตฺตพฺพา, ‘‘คิหิคตา’’ติ วา ‘‘กุมาริภูตา’’ติ วา น วตฺตพฺพาฯ คิหิคตาย ทสวสฺสกาเล สิกฺขาสมฺมุติํ ทตฺวา ทฺวาทสวสฺสกาเล อุปสมฺปทา กาตพฺพา, เอกาทสวสฺสกาเล ทตฺวา เตรสวสฺสกาเล กาตพฺพา, ทฺวาทสเตรสจุทฺทสปนฺนรสโสฬสสตฺตรสอฏฺฐารสวสฺสกาเล สิกฺขาสมฺมุติํ ทตฺวา วีสติวสฺสกาเล อุปสมฺปทา กาตพฺพาฯ อฏฺฐารสวสฺสกาลโต ปฏฺฐาย จ ปนายํ ‘‘คิหิคตา’’ติปิ ‘‘กุมาริภูตา’’ติปิ วตฺตุํ วฏฺฏติฯ ยา ปนายํ ‘‘กุมาริภูตา’’ติ วุตฺตา สามเณรี , สา ‘‘คิหิคตา’’ติ น วตฺตพฺพา, ‘‘กุมาริภูตา’’อิจฺเจว วตฺตพฺพาฯ สิกฺขาสมฺมุติทานวเสน ปน สพฺพาปิ ‘‘สิกฺขมานา’’ติ วตฺตุํ วฏฺฏตีติฯ

ปฐมกุมาริภูตาทิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อูนทฺวาทสวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

จตุตฺเถ อูนทฺวาทสวสฺสาติ อุปสมฺปทาวเสน อปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสาฯ ปาจิตฺติยนฺติ อุปชฺฌายา หุตฺวา วุฏฺฐาเปนฺติยา วุตฺตนเยเนว ทุกฺกฏานิ อนฺตรา, กมฺมวาจาปริโยสาเน ปาจิตฺติยนฺติฯ

อูนทฺวาทสวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

ปญฺจเม สงฺเฆน อสมฺมตาติ ยสฺสา สงฺเฆน ปทภาชเน (ปาจิ. 1132) วุตฺตา วุฏฺฐาปนสมฺมุติ น ทินฺนาฯ เสสํ อุภยตฺถาปิ มหาสิกฺขมานาสิกฺขาปททฺวยสทิสเมวาติฯ

ปริปุณฺณทฺวาทสวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ขียนธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉฏฺเฐ อลํ ตาว เต อยฺเย วุฏฺฐาปิเตนาติ วุจฺจมานาติ วุฏฺฐาปนสมฺมุติยา ยาจิตาย สงฺเฆน อุปปริกฺขิปิตฺวา ‘‘ยสฺมา พาลา อพฺยตฺตา จ อลชฺชินี จ โหติ, ตสฺมา อลํ ตาว ตุยฺหํ อุปสมฺปาทิเตนา’’ติ เอวํ นิวารียมานาฯ ปจฺฉา ขียนธมฺมนฺติ ปจฺฉา อญฺญาสํ พฺยตฺตานํ ลชฺชินีนํ วุฏฺฐาปนสมฺมุติํ ทิยฺยมานํ ทิสฺวา ‘‘อหเมว นูน พาลา’’ติอาทีนิ ภณมานา ยตฺถ กตฺถจิ ขีเยยฺยฯ ปาจิตฺติยนฺติ เอวํ ขียนธมฺมํ อาปชฺชนฺติยา ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ จณฺฑกาฬิํ อารพฺภ เอวํ ขียนธมฺมํ อาปชฺชนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ปกติยา ฉนฺทาทีนํ วเสน กโรนฺตีนํ ขียนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ วุฏฺฐาปนสมฺมุติยา ยาจนํ, อุปปริกฺขิตฺวา น ฉนฺทาทิวเสน ปฏิกฺขิตฺตาย ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสโว, ปจฺฉาขียนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ อทินฺนาทานสทิสานิ, อิทํ ปน ทุกฺขเวทนนฺติฯ

ขียนธมฺมสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7-8. สิกฺขมานนวุฏฺฐาปนปฐมทุติยสิกฺขาปทวณฺณนา

สตฺตเม สา ปจฺฉาติ สิกฺขมานาย อุปสมฺปทาย ยาจิยมานาย สา ภิกฺขุนี เอวํ วตฺวา ลทฺเธ จีวเร ปจฺฉา อสติ อนฺตราเย ‘‘เนว วุฏฺฐาเปสฺสามิ , น วุฏฺฐาปนาย อุสฺสุกฺกํ กริสฺสามี’’ติ ธุรํ นิกฺขิเปยฺย, ตสฺสา สห ธุรนิกฺเขเปน ปาจิตฺติยนฺติฯ อฏฺฐเมปิ เอเสว นโยฯ

อุภยมฺปิ สาวตฺถิยํ ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ เอเตสุ วตฺถูสุ ปญฺญตฺตํ, ทฺวีสุปิ สติ อนฺตราเย, ปริเยสิตฺวา อลภนฺติยา, คิลานาย, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อุภยตฺถ ‘‘เอวาหํ ตํ วุฏฺฐาเปสฺสามี’’ติ ปฏิญฺญา, อากงฺขิตนิปฺผตฺติ, ปจฺฉา ธุรนิกฺเขโป, อนุญฺญาตการณาภาโวติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ สมนุภาสนสทิสานีติฯ

สิกฺขมานนวุฏฺฐาปนปฐมทุติยสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. โสกาวาสสิกฺขาปทวณฺณนา

นวเม โสกาวาสนฺติ สงฺเกตํ กตฺวา อาคจฺฉมานา ปุริสานํ อนฺโตโสกํ ปเวเสตีติ โสกาวาสา, ตํ โสกาวาสํฯ อถ วา ฆรํ วิย ฆรสามิกา อยมฺปิ ปุริสสมาคมํ อลภมานา โสกํ อาวิสติ, อิติ ยํ อาวิสติ, สฺวาสฺสา อาวาโส โหตีติ โสกาวาสาฯ เตเนวสฺส ปทภาชเน (ปาจิ. 1160) ‘‘โสกาวาสา นาม ปเรสํ ทุกฺขํ อุปฺปาเทติ, โสกํ อาวิสตี’’ติ ทฺวิธา อตฺโถ วุตฺโตฯ ปาจิตฺติยนฺติ เอวรูปํ วุฏฺฐาเปนฺติยา วุตฺตนเยเนว กมฺมวาจาปริโยสาเน อุปชฺฌายาย ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ เอวรูปํ สิกฺขมานํ วุฏฺฐาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ อชานนฺติยา , อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ โสกาวาสตา, ชานนํ, วุฏฺฐาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ คพฺภินิวุฏฺฐาปนสทิสาเนวาติฯ

โสกาวาสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อนนุญฺญาตสิกฺขาปทวณฺณนา

ทสเม มาตาปิตูหีติ วิชาตมาตรา จ ชนกปิตรา จฯ สามิเกนาติ เยน ปริคฺคหิตา, เตนฯ อนนุญฺญาตนฺติ อุปสมฺปทตฺถาย อนนุญฺญาตํฯ ทฺวิกฺขตฺตุญฺหิ ภิกฺขุนีหิ อาปุจฺฉิตพฺพํ, ปพฺพชฺชากาเล จ อุปสมฺปทากาเล จ, ภิกฺขูนํ ปน สกิํ อาปุจฺฉิเตปิ วฏฺฏติ ฯ ตสฺมา ยา อุปสมฺปทากาเล อนาปุจฺฉา อุปสมฺปาเทติ, ตสฺสา วุตฺตนเยเนว ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ อนนุญฺญาตวุฏฺฐาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ อปโลเกตฺวา วุฏฺฐาเปนฺติยา, เตสํ อตฺถิภาวํ อชานนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อนปโลกนํ, อตฺถิภาวชานนํ, วุฏฺฐาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ อนนุญฺญาตสมุฏฺฐานํ, กิริยากิริยํ, โนสญฺญาวิโมกฺขํ, อจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

อนนุญฺญาตสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ปาริวาสิกสิกฺขาปทวณฺณนา

เอกาทสเม ปาริวาสิกฉนฺททาเนนาติ ปาริวาสิเยน ฉนฺททาเนนฯ ตตฺถ จตุพฺพิธํ ปาริวาสิยํ ปริสปาริวาสิยํ รตฺติปาริวาสิยํ ฉนฺทปาริวาสิยํ อชฺฌาสยปาริวาสิยนฺติฯ

ตตฺถ ปริสปาริวาสิยํ นาม ภิกฺขู เกนจิเทว กรณีเยน สนฺนิปติตา โหนฺติ, อถ เมโฆ วา อุฏฺฐหติ, อุสฺสารณา วา กรียติ, มนุสฺสา วา อชฺโฌตฺถรนฺตา อาคจฺฉนฺติ, ภิกฺขู ‘‘อโนกาสา มยํ, อญฺญตฺร คจฺฉามา’’ติ ฉนฺทํ อวิสฺสชฺชิตฺวาว อุฏฺฐหนฺติ, อิทํ ปริสปาริวาสิยํ นาม, กิญฺจาปิ ปริสปาริวาสิยํ, ฉนฺทสฺส ปน อวิสฺสฏฺฐตฺตา กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติฯ

ปุน ภิกฺขู ‘‘อุโปสถาทีนิ กริสฺสามา’’ติ รตฺติํ สนฺนิปติตฺวา ‘‘ยาว สพฺเพ สนฺนิปตนฺติ, ตาว ธมฺมํ สุณิสฺสามา’’ติ เอกํ อชฺเฌสนฺติ, ตสฺมิํ ธมฺมกถํ กเถนฺเตเยว อรุโณ อุคฺคจฺฉติฯ สเจ ‘‘จาตุทฺทสิกํ อุโปสถํ กริสฺสามา’’ติ นิสินฺนา, ‘‘ปนฺนรโส’’ติ กาตุํ วฏฺฏติฯ สเจ ปนฺนรสิกํ กาตุํ นิสินฺนา, ปาฏิปเท อนุโปสเถ อุโปสถํ กาตุํ น วฏฺฏติฯ อญฺญํ ปน สงฺฆกิจฺจํ กาตุํ วฏฺฏติ, อิทํ รตฺติปาริวาสิยํ นามฯ

ปุน ภิกฺขู ‘‘กิญฺจิเทว อพฺภานาทิสงฺฆกมฺมํ กริสฺสามา’’ติ สนฺนิสินฺนา โหนฺติ, ตตฺเรโก นกฺขตฺตปาฐโก ภิกฺขุ เอวํ วทติ ‘‘อชฺช นกฺขตฺตํ ทารุณํ, มา อิทํ กมฺมํ กโรถา’’ติฯ

เต ตสฺส วจเนน ฉนฺทํ วิสฺสชฺเชตฺวา ตตฺเถว นิสินฺนา โหนฺติ, อถญฺโญ อาคนฺตฺวา ‘‘นกฺขตฺตํ ปติมาเนนฺตํ, อตฺโถ พาลํ อุปชฺฌคา (ชา. 1.1.49), กิํ นกฺขตฺเตน กโรถา’’ติ วทติ, อิทํ ฉนฺทปาริวาสิยญฺเจว อชฺฌาสยปาริวาสิยญฺจฯ เอตสฺมิํ ปาริวาสิเย ปุน ฉนฺทปาริสุทฺธิํ อนาหริตฺวา กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ, อิทํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘ปาริวาสิกฉนฺททาเนนา’’ติฯ ปาจิตฺติยนฺติ เอวํ วุฏฺฐาเปนฺติยา วุตฺตนเยเนว กมฺมวาจาปริโยสาเน ปาจิตฺติยํฯ

ราชคเห ถุลฺลนนฺทํ อารพฺภ เอวํ วุฏฺฐาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ ฉนฺทํ อวิสฺสชฺเชตฺวาว อวุฏฺฐิตาย ปริสาย วุฏฺฐาเปนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ปาริวาสิกฉนฺททานตา, วุฏฺฐาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ คมฺภินิสิกฺขาปทสทิสาเนวาติฯ

ปาริวาสิกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. อนุวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

ทฺวาทสเม อนุวสฺสนฺติ อนุสํวจฺฉรํฯ เอวํ วุฏฺฐาเปนฺติยาปิ วุตฺตนเยเนว ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ อนุวสฺสํ วุฏฺฐาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ เอกนฺตริกํ วุฏฺฐาเปนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อนุวสฺสตา, วุฏฺฐาปนนฺติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ เอกาทสเม วุตฺตนยาเนวาติฯ

อนุวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

13. เอกวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา

เตรสเม เอกนฺตริกํ เอกํ วุฏฺฐาเปนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสสํ ทฺวาทสเมน สทิสเมวาติฯ

เอกวสฺสสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

กุมาริภูตวคฺโค อฏฺฐโมฯ

9. ฉตฺตุปาหนวคฺโค

1. ฉตฺตุปาหนสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉตฺตวคฺคสฺส ปฐเม ฉตฺตุปาหนนฺติ ปทภาชเน (ปาจิ. 1178-1182) วุตฺตลกฺขณํ ฉตฺตญฺจ อุปาหนาโย จฯ ธาเรยฺยาติ ปริโภควเสน มคฺคคมเน เอกปฺปโยเคเนว ทิวสมฺปิ ธาเรนฺติยา เอกา อาปตฺติฯ สเจ ปน ตาทิสํ ฐานํ ปตฺวา ฉตฺตมฺปิ อปนาเมตฺวา อุปาหนาปิ โอมุญฺจิตฺวา ปุนปฺปุนํ ธาเรติ, ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ฉตฺตุปาหนธารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ‘‘อคิลานา’’ติ อยเมตฺถ อนุปญฺญตฺติ , ฉตฺตสฺเสว อุปาหนานํเยว วา ธารเณ ทุกฺกฏํ, อคิลานาย ติกปาจิตฺติยํ, คิลานาย ทฺวิกทุกฺกฏํฯ คิลานสญฺญาย ปน, อาราเม อารามูปจาเร ธาเรนฺติยา, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อุภินฺนํ ธารณํ, อนุญฺญาตการณาภาโวติ อิมาเนตฺถ ทฺเว องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ เอฬกโลมสทิสานีติฯ

ฉตฺตุปาหนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

2. ยานสิกฺขาปทวณฺณนา

ทุติเย ยาเนนาติ วยฺหาทินาฯ เอตฺถาปิ โอโรหิตฺวา ปุนปฺปุนํ อภิรุหนฺติยา ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ อนาปตฺติยํ ‘‘อาราเม อารามูปจาเร’’ติ นตฺถิ, เสสํ ปฐเม วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

ยานสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. สงฺฆาณิสิกฺขาปทวณฺณนา

ตติเย สงฺฆาณินฺติ ยํกิญฺจิ กฏูปคํฯ ธาเรยฺยาติ กฏิยํ ปฏิมุญฺเจยฺยฯ เอตฺถาปิ โอมุญฺจิตฺวา โอมุญฺจิตฺวา ธาเรนฺติยา ปโยคคณนาย ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ อญฺญตรํ ภิกฺขุนิํ อารพฺภ สงฺฆาณิํ ธารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํฯ อาพาธปจฺจยา กฏิสุตฺตํ ธาเรนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ, อิทํ ปน อกุสลจิตฺตนฺติฯ

สงฺฆาณิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. อิตฺถาลงฺการสิกฺขาปทวณฺณนา

จตุตฺเถ อิตฺถาลงฺการนฺติ สีสูปคาทีสุ อญฺญตรํ ยํกิญฺจิ ปิฬนฺธนํฯ อิธ ตสฺส ตสฺส วเสน วตฺถุคณนาย อาปตฺติ เวทิตพฺพาฯ

สาวตฺถิยํ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ อิตฺถาลงฺการํ ธารณวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, อาพาธปจฺจยา กิญฺจิเทว ธาเรนฺติยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสสํ วุตฺตสทิสเมวาติฯ

อิตฺถาลงฺการสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. คนฺธวณฺณกสิกฺขาปทวณฺณนา

ปญฺจเม คนฺธวณฺณเกนาติ เยนเกนจิ คนฺเธน จ วณฺณเกน จฯ อิธ คนฺธาทิโยชนโต ปฏฺฐาย ปุพฺพปโยเค ทุกฺกฏํ, นหานปริโยสาเน ปาจิตฺติยํฯ อาพาธปจฺจยา, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ เสสํ จตุตฺถสทิสเมวาติฯ

คนฺธวณฺณกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. วาสิตกสิกฺขาปทวณฺณนา

ฉฏฺเฐ วาสิตเกนาติ คนฺธวาสิตเกนฯ ปิญฺญาเกนาติ ติลปิฏฺเฐนฯ เสสํ ปญฺจมสทิสเมวาติฯ

วาสิตกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. ภิกฺขุนิอุมฺมทฺทาปนสิกฺขาปทวณฺณนา

สตฺตเม อุมฺมทฺทาเปยฺยาติ อุพฺพฏฺฏาเปยฺยฯ ปริมทฺทาเปยฺยาติ สมฺพาหาเปยฺยฯ เอตฺถ จ หตฺถํ อมุญฺจิตฺวา อุพฺพฏฺฏเน เอกาว อาปตฺติ, โมเจตฺวา โมเจตฺวา อุพฺพฏฺฏเน ปโยคคณนาย อาปตฺติโยฯ สมฺพาหเนปิ เอเสว นโยฯ

สาวตฺถิยํ สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ ภิกฺขุนิยา อุมฺมทฺทาปนปริมทฺทาปนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, คิลานาย, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ อิธ มคฺคคมนปริสฺสโมปิ เคลญฺญํ, โจรภยาทีหิ สรีรกมฺปนาทโยปิ อาปทาฯ เสสํ จตุตฺเถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

ภิกฺขุนิอุมฺมทฺทาปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

8-9-10. สิกฺขมานอุมฺมทฺทาปนาทิสิกฺขาปทวณฺณนา

อฏฺฐมนวมทสเมสุปิ สิกฺขมานาย สามเณริยา คิหินิยาติ เอตฺตกเมว นานํฯ เสสํ สตฺตมสทิสเมวาติฯ

สิกฺขมานอุมฺมทฺทาปนาทิสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

11. อนาปุจฺฉาสิกฺขาปทวณฺณนา

เอกาทสเม ภิกฺขุสฺส ปุรโตติ น อภิมุขเมวาติ อตฺโถ, อิทํ ปน อุปจารํ สนฺธาย กถิตนฺติ เวทิตพฺพํฯ ตสฺมา ภิกฺขุสฺส อุปจาเร อนฺตมโส ฉมายปิ ‘‘นิสีทามิ, อยฺยา’’ติ อนาปุจฺฉิตฺวา นิสีทนฺติยา ปาจิตฺติยํฯ

สาวตฺถิยํ สมฺพหุลา ภิกฺขุนิโย อารพฺภ อนาปุจฺฉา นิสีทนวตฺถุสฺมิํ ปญฺญตฺตํ, ติกปาจิตฺติยํ, อาปุจฺฉิเต ทฺวิกทุกฺกฏํฯ ตสฺมิํ อาปุจฺฉิตสญฺญาย, คิลานาย, อาปทาสุ, อุมฺมตฺติกาทีนญฺจ อนาปตฺติฯ ภิกฺขุสฺส อนาปุจฺฉา, อุปจาเร นิสชฺชา, อนุญฺญาตการณาภาโวติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ สมุฏฺฐานาทีนิ กถินสทิสานิ, อิทํ ปน กิริยากิริยนฺติฯ

อนาปุจฺฉาสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

12. ปญฺหาปุจฺฉนสิกฺขาปทวณฺณนา

ทฺวาทสเม อโนกาสกตนฺติ ‘‘อสุกสฺมิํ นาม ฐาเน ปุจฺฉามี’’ติ เอวํ อกตโอกาสํ, ตสฺมา สุตฺตนฺเต โอกาสํ การาเปตฺวา วินยํ วา อภิธมฺมํ วา ปุจฺฉนฺติยา ปาจิตฺติยํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโย, สพฺพโส อการิเต ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ